Günümüzün en çok merak edilen konularından birisi, binaların depreme dayanıklı olup olmadığı. Bu durum ,ister Türkiye’de olsun, ister yurtdışında olsun deprem kuşağında olan tüm ülkelerin gündeminde olmaya devam edecek gibi duruyor.
Peki bu durum Yunanistan’daki binalar için nasıl? Avrupa Birliğini’nin güvenli yaşam alanları hakkındaki tutum ve görüşleri her zaman öncelikli konularından biri olmuştur. Avrupa Birliği Ülkesi olan Yunanistan’da da bu durum değişmez bir önem sahip.
Yunanistan’daki binalar / evler, her ne kadar bina yaşları çok eski olsa da yapıldıkları dönem ve kullanılan malzeme kalitesi göz önünde tutulunca oldukça sağlam olduğu saptanmıştır.
Yunanistan’ın Deprem Riski ve Bölgesel Farklılıklar
Yunanistan, binaları eski yapılar olsa da deprem kuşağında bulunan bir Avrupa Birliği ülkesi olması nedeniyle, bina dayanıklılık ve güvenliği gibi konularında oldukça hassas bir yapıya sahiptir. Gelin dilerseniz, en büyük şehirlerindeki bina kalitesine ve depreme dayanıklılık durumuna bir göz atalım.
Atina’daki binaların depreme dayanıklılığı, inşa tarihine, kullanılan malzemelere ve uygulanan mühendislik standartlarına bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Atina’da modern yönetmeliklere göre inşa edilen binalar, depreme karşı dayanıklıdır. Eski binalarda ise Avrupa Birliği standartlarına uygun bir şekilde denetlemeler yapılmakta ve güçlendirme yapılması öngörülen binalarda bu çalışmalar hızlı bir şekilde yürütülmektedir.
Selanik, Yunanistan’ın kuzeyinde yer alan ve aktif sismik bölgede bulunan bir şehir olup, burada inşa edilen binaların depreme dayanıklılığı, yine Avrupa birliği standartlarına uygun bir şekilde tasdik edilmektedir.
Yunanistan’daki Binaların İnşaat Standartları ve Yönetmelikler
Yunanistan, aktif sismik bölgede yer aldığından, binaların depreme dayanıklılığı büyük önem taşır. Ülkede inşa edilen binalar, 1959’dan itibaren dört farklı deprem yönetmeliğine göre sınıflandırılır:
- 1959 öncesi yapılmış olan binalar: Bu yapılar çoğunlukla hiçbir deprem yönetmeliğine tabi olmadan inşa edilmiştir ve sismik dayanıklılık açısından risk taşıyan binalardır.
- 1959–1985 arası yapılan binalar: Bu dönemde inşa edilen binalar, orta düzeyde sismik dayanıklılığa sahip olup, güçlendirme çalışmalarına ihtiyaç duyabilir.
- 1985–1995 arası yapılar: Bu dönemdeki binalar, daha modern yönetmeliklere uygun olarak inşa edilmiştir ve sismik dayanıklılık açısından daha güvenlidir.
- 1995 sonrası yapılar: Bu yapılar, güncel deprem yönetmeliklerine tam uyumlu olarak inşa edilmiştir ve yüksek sismik dayanıklılığa sahiptir.
Yunanistan’da 1985 yılında yürürlüğe giren modern deprem yönetmelikleri, inşa edilen binaların sismik dayanıklılığını artırmayı hedeflemiştir. Bu yönetmeliklerin ardından inşa edilen binalar genellikle daha sağlamdır ve sismik aktivitelere karşı daha dirençlidir. Özellikle 1999 yılında Atina’da meydana gelen büyük deprem sonrası, 2000 yılında yönetmeliklerde önemli güncellemeler yapılmıştır.
Yunanistan’daki Yeni Konut Projelerinde Deprem Güvenliği
Yunanistan’da binaların inşaat standartları, mühendisin planlarına uyulduğu sürece ki Avrupa Birliği standartlarında inşaatlar ( mevcut veya halihazırda olan ) ve mimariler sürekli olarak kontrole tabi tutulmaktadır, şiddetli bir deprem durumunda binanın az ya da çok ‘zarar görmesini’ muhtemeldir, ancak binaların tamamen yıkılma ve enkaz haline gelme durumu söz konusu değildir.
Yunanistan’daki konut projelerinin %90’ı, en katı standartları karşılayan Yunan demirinden yapılmış olup sismik olarak riskli bir bölgede bulunan ülkede faaliyet gösterdiği için ciddi bir araştırma yapmış olan mühendisin tasarımına ve statik etüdüne uyulduğu sürece çökme riski olmayacağından depreme oldukça dayanıklı yapılar olarak bilinir. Bu durum da , Yunanistan’da yapılacak konut yatırımının güvenli olduğunu söylemek mümkündür.
Yunanistan Golden Visa Yatırımlarında Deprem Dayanıklılığının Önemi
Devlet, eski binaların güçlendirilmesi için çeşitli önlemler almaktadır. Örneğin, 2023 yılında hükümet, 64.000 kamu binasının sismik dayanıklılığını denetlemeyi planladığını açıklamıştır. Öncelik, okullar, hastaneler ve kamuya açık diğer kritik öneme sahip yapılar gibi 30.000 tesise verilmiştir.
Yunanistan’da binalar yapılırken veya renovasyona gidilirken inşaat kodları ve bina düzenlemelerine harfiyen uymak şarttır. Tüm bu işlemler, yerel yasalarla değiştirilen Genel Bina Düzenlemeleri tarafından yönetilmektedir ve işlemler yapılırken dikkat edilmesi gereken hususlar ,Yunan yasalarına özgü birçok referans ve terim içermektedir.
Uzman Görüşleri ve Denetimler
Yunanistan deprem açısından riskli bir bölge olduğu için buradaki binaların ve evlerin depreme dayanıklılık testleri, oldukça sıkı tedbirler çerçevesinde gerçekleştirilir. Bu testler hem yeni yapılarda hem de mevcut binalarda uygulanır. Genel hatlarıyla bu testler şu şekilde gerçekleştirilir;
Yunanistan’da depreme dayanıklı yapılaşma, Eurocode 8 ve Yunan Ulusal Ekleri (Greek National Annex) temel alınarak yürütülür. Bu kodlar:
- Yeni yapıların sismik tasarım kriterlerini belirler.
- Malzeme kalitesi, yapı geometrisi ve yük taşıma kapasitesi gibi faktörleri kapsar.
- Yerel zemin sınıflandırmalarına göre farklı sismik ivmeler öngörür.
Mevcut Binalar İçin de yapılan bir takım dayanıklılık testleri mevcuttur, bunlar;
- Ön İnceleme (Preliminary Assessment): Yapının inşa yılı, kullanılan malzemeler ve mimari proje gözden geçirilir. Hasar geçmişi ve zemin yapısı incelenir.
- Yerinde Testler (In-situ Tests): Karot alma (betonun dayanıklılığı için). Rebound Hammer (yüzey sertliği testi). Ultrasonik Testler (malzeme içi çatlak ve homojenlik ölçümü). Donatı taraması (Rebar scanner ile donatı yerleşimi).
- Yapısal Modelleme ve Simülasyon: Bilgisayar destekli modellerle (ör. ETABS, SAP2000) yapı sanal olarak sismik yüklemeye tabi tutulur. Zayıf noktalar belirlenir.
Binalar, depreme karşı “performans seviyesine” göre de sınıflandırılır:
- Göçme sınırı (Collapse prevention)
- Yaşanabilirlik (Immediate occupancy)
- Hasarsız geçiş (Operational)
Bunların dışında Gerekirse Güçlendirme (Retrofit) de yapılmaktadır
Yetersiz bulunan yapılar için:
- Çelik mantolama
- Karbon fiber ile sarma
- Perdeli sistem ekleme gibi yöntemlerle güçlendirme yapılır.
Yunanistan’da bu test ve analizler genellikle lisanslı inşaat mühendisleri veya sertifikalı yapı denetim firmaları tarafından yürütülür. Ayrıca belediyeler ve Deprem Planlama ve Koruma Kurumu (OASP) gibi devlet kurumları süreci denetlemektedir. Bu nedenle Yunanistan’da Golden Visa için konut yatırımı yapmak hem güvenli hem de kârlıdır.
